Wallhouse voor beginners; Het praktische nut van een theoretisch model

Het begon met de trap. Die loopt niet lekker, de trede is te hoog. Zou dat komen omdat het Wallhouse op een grotere schaal is uitgevoerd dan oorspronkelijk bedacht en getekend? Ook de afwerking deed mij twijfelen. Daar was iets mee. Raamstijlen hadden beter achter de kolommen weggewerkt kunnen worden en ook de ‘wall’ had aan kracht gewonnen als de materialisering maar doorgezet was. En de hoeveelheid duivenpoep op het Wallhouse is vast nooit de bedoeling geweest van Hejduk. Doen deze fouten afbreuk aan het ontwerp? Of wordt het hier alleen maar ‘echter’ van?

Dan komen de grotere vragen. Het Wallhouse staat immers op het verkeerde continent (oorspronkelijk ontworpen voor Noord Amerika), in een VINEX wijk aan een recreatieplas en niet midden in een bos zoals de bedoeling was. Ook de oriëntatie op de zon zal ongetwijfeld niet hetzelfde als bedacht. Opeens begin je te twijfelen aan alle uitzichten die je in eerste instantie zo mooi ingekaderd vond en waar je zo van onder de indruk was. Want hoe kunnen die zo mooi zijn? En is dat door Hejduk bedacht? Of is dat het werk van de Nederlandse projectarchitect?

Om een zinnig antwoord op deze vragen te geven zullen we eerst moeten nagaan of het Wallhouse #2 wel bedoeld was om gebouwd te worden. Want wat is de waarde van een gebouwd theoretisch model? Moeten we het Wallhouse misschien beschouwen als een maquette schaal 1,2:1? Of als een van het theoretisch model losstaand object, een logisch vervolg daarop?

Als we deze rationele vragen even naast ons neerleggen komen de bijzondere eigenschappen van het Wallhouse naar voren. De zeer vrouwelijke rondingen in de gevel van de woonkamer gecombineerd met een strak horizontaal raam. De vrijstaande kolommen als draagconstructie waar je net achter langs kan. De bijzonder vreemde gekromde golvende raampartijen in de slaapkamer en het uitzicht over de plas vanuit de keuken op de eerste verdieping. En de (waarschijnlijk onbedoelde) thermische gelaagdheid in het Wallhouse. De slaapkamer, op de begane grond, koel, afstandelijk. De keuken en eetkamer, geborgen en aangenaam. De woonkamer, helemaal boven, zodra de zon schijnt bloedheet, zelfs in de winter. En als hoogtepunt: twintig meter gang. En als we de vanuit de gang afdalen naar de buitendeur is daar weer diezelfde thermische gelaagdheid waarbij je langzaam overgaat van kamertemperatuur naar buitentemperatuur. Is dit toeval?

Architectuur is een bijzonder soort kunst in de zin dat het eigenlijke werkstuk niet door de architect zelf gemaakt wordt maar door een leger specialisten. De architect zal in de meeste gevallen niet eens zelf de definitieve tekeningen maken. Het ontwerp wordt misschien nog als maquette (of tegenwoordig 3d model) gevisualiseerd, maar dichterbij de werkelijkheid zal de architect zelf niet komen. Het ontwerp moet dus een aantal keer vertaald worden voor er een gebouw staat.

Ook in het geval van het Wallhouse hebben we te maken met verschillende vertalingen van het ontwerp. De modellen en schetsen van Hejduk moesten vertaald worden in een ontwerp dat voldeed aan de Nederlandse regelgeving. Uiteindelijk is het Wallhouse 20 procent opgeschaald om hieraan te kunnen voldoen. Daarnaast moesten er natuurlijk bouwtekeningen geproduceerd worden. Bijkomend probleem bij al deze beslissingen was dat er niet aan Hejduk gevraagd kon worden hoe hij bepaalde dingen zou oplossen. Op dat moment was hij namelijk al gestorven.

Het resultaat is dan ook een Wallhouse dat eigenlijk niet echt nummer wallhouse #2 is. Maar meer nummer #2.1; Een interpretatie van het Wallhouse #2. Verliest het gebouw daarmee zijn architectonische waarde? Nee, absoluut niet. Het verblijf in het Wallhouse blijft een krachtige, soms beklemmende, maar toch ook prachtige ervaring. En dat is ook hetgeen het gebouwde Wallhouse extra te bieden heeft ten opzichte van de tekeningen en de maquettes; De ervaring van binnenuit. Het voelen van het zonlicht door de ramen; de hitte bovenin de woonkamer;Het afstemmen van je loopsnelheid in de gang om tegelijk met je bezoek bij de top van de trap aan te komen. De sensatie van het afdalen van de trap naar de uitgang. Al deze ervaringen kun je niet opdoen in een 3d model, een tekening of een maquette. En dat maakt een verblijf in het Wallhouse uniek.

UPDATE: De nieuwe clip van Meindert Talma is onder andere in (en om) het Wallhouse opgenomen. zie: http://www.youtube.com/watch?v=e0mzmTvEB0