Top 25 property NL

In deze elfde lijst is het totale opgeleverde volume aan commercieel vastgoed  (voornamelijk kantoren, hotels, winkels) ongeveer gelijk gebleven aan vorig jaar. Ook nu is er door de top 25 architectenbureaus ongeveer 650.000 m2 bruto vloeroppervlak gerealiseerd.

Een groot deel betreft het hier ombouw van de bestaande voorraad. Het valt op hoe weinig van de ongeveer 330.000 m2 kantoren nieuwbouw betreft. Pas op de zevende plaats staat er een bureau met twee volledige nieuwe kantoren in de lijst.

Ook bij de winkelruimte gaat het in veel gevallen om renovatie van bestaande winkelgebieden. Ook is een aanzienlijk deel van de 166.000 m2 gerealiseerde winkelruimte terug te voeren op het faillissement van de V&D eind 2015 en de opkomst van Hudson Bay. Na aftrek van die 65.000 m2 is de aanwas van winkelruimte weer op het niveau van 2015 aangeland.

Dit jaar ligt het volume van opgeleverde hotels met 67.000 m2 iets hoger dan vorig jaar (55.000 m2). De laatste berichten bevestigen dat het ontwikkelen van hotels het goed blijft doen. Blijkbaar is de markt nog niet verzadigd. Voor 2018 en later zijn er al veel plannen in uitvoering.

Opvallend in deze lijst is de opkomst van de megabioscoop. In 2017 werden in Utrecht en Schiedam voor in totaal 30.000 m2 zalen opgeleverd. Voor de komende jaren staan er nog een aantal in de planning. Toch zal dit waarschijnlijk een tijdelijke trend zijn. Er lijkt slechts beperkt ruimte te zijn voor dit soort grootschalige complexen aan de rand van de stad.

Ook dit jaar is er een aparte lijst met distributiecentra en magazijnen gemaakt. Of het te maken heeft met een verbeterde onderzoeksmethode is nog niet duidelijk, maar dit jaar was het totaal 5 keer zo hoog als in 2016, namelijk 1.228.000 m2. Iets meer dan 10% hiervan komt voor rekening van het gigantische distributiecentrum dat FKG Architecten heeft ontworpen voor Bol.com. Helaas is in deze categorie projecten nog geen sprake van renovatie. Bijna alle plannen betreffen nieuwbouw.

 klik op plaatje voor de complete pdf.

*** Dit jaar mocht ik het stokje overnemen van Kees van der Hoeven. Zie https://www.architectenwerk.nl/kavander/0-propertynl.htm voor de eerdere edities.

**** De lijst is onvolmaakt, want er glippen altijd wel een paar projecten tussendoor. Er is gebruik gemaakt van de aangeleverde gegevens ( door Property NL) en eigen onderzoek naar aanleiding van die gegevens.