Brief aan Neutelings Riedijk

– gepubliceerd in HAACS 3 –

Den Haag, 19 november 2012

Beste Willem Jan,
Beste Michiel,

Het is onontkoombaar dat Hagenaars en Hagenezen een mening hebben over het Spuiforum. Het is onze stad, ons uitzicht en ons geld. Op deze plek had u ons misschien kunnen overtuigen met uw eigen verhaal en kunnen aangeven waarom het Spuiforum een briljant gebouw is. Het ontbreken van uw verhaal is niet alleen jammer, maar ook een waar gemis. Het architectonische ontwerp blijft zo in de publieke discussie onbesproken.

Tijdens de inspraakprocedure heb ik uit nieuwsgierigheid aan een van de bijeenkomsten deelgenomen. Er waren veel dans- en muziekliefhebbers aanwezig. Terwijl toenmalig Raad van State onderkoning Tjeenk Willink onze groep voorzag van blikjes cola introduceerde Rainer Bullhorst de verschillende stellingen waar wij een uitspraak over konden doen. Hij deed zijn best het hele lijstje af te werken maar de discussie ontspoorde bij elke stelling.

De ongelofelijke hoeveelheid programma in de gegeven bouwenvelop betekende namelijk dat de vorm niet veel kon afwijken van een plomp blok. Die blokvorm zagen we die avond in de meeste voorstellen terugkomen. Gecombineerd met de ligging, de vorm van de kavel en het programma bleken de verschillende ontwerpen voor het Spuiforum eigenlijk nogal autistisch. Allemaal naar binnen gekeerde gebouwen met weinig gevoel voor de omgeving. Dat uw ontwerp vrijwel moeiteloos een kwartslag is te draaien is daarom ook eigenlijk niet zo vreemd.

De aanwezige muziekliefhebbers maakten zich vooral druk over de toegankelijkheid. Want hoe kom je als oudere boven in het gebouw? En is dat dan in noodsituaties wel veilig? Zij  kunnen tevreden zijn met de keuze voor Neutelings Riedijk. Met het Scheepvaart en Transportcollege in Rotterdam heeft u laten zien dat de bereikbaarheid van een grote zaal op hoogte geen probleem hoeft te zijn. De route in dat gebouw is gevarieerd en –  belangrijker –  biedt voldoende in- en uitstapmomenten zodat onverwachte ontmoetingen mogelijk blijven. Toch doet de (rol-)trappenberg in het Spuiforum nog het meest denken aan de verbouwing van STUK in Gent. Ook een cultuurgebouw, zij het een stuk kleiner. De buitentrappen in het binnenhof van het STUK verbinden slechts drie niveaus met elkaar maar ogen al net zo massief als in het Spuiforum. De trappen laten een gevarieerd gebruik toe waarvan ik mag hopen dat dat in Den Haag straks ook kan.

De meeste aandacht ging tijdens de inspraakronde uit naar het gewenste ‘feestelijke’ karakter van het Spuiforum. Welk gebouw was het meest feestelijk? Wederom hadden de dans- en muziekliefhebbers niet zoveel met dit thema. Zij waren meer geïnteresseerd in de te verwachten akoestische kwaliteiten en de zichtlijnen. De nieuwe danszaal is, volgens de stukken, een kopie van de wereldberoemde zaal van het NDT. De dansliefhebbers hoeven zich daar dus geen zorgen over te maken.

De door de opdrachtgever gezochte feestelijkheid is in het Spuiforum vooral te zien in de voor het publiek toegankelijke ruimten. Daarin zijn een aantal elementen aanwezig die voortbouwen op  eerder werk, met name het Instituut voor Beeld en Geluid. Het Instituut is opgezet rondom een spectaculair atrium. De overhangende verdiepingen boven het atrium, maar ook de manier waarop de aangrenzende galerijen zijn vormgegeven komen terug in het ontwerp voor het Spuiforum. Het Instituut voor Beeld en Geluid is een goed voorbeeld dat laat zien hoe rijk gedetailleerd uw werk is.

Beste Willem Jan, Beste Michiel, het valt op dat het Spuiforum op weinig overtuigende wijze wordt gepresenteerd.  In “At Work” zegt u zelf: “Het ontwerpen van een interieur is als het schrijven van een scenario. We kunnen bijvoorbeeld een verhaal maken voor elke ruimte in het gebouw”. De zielloze artist impresssions, de droge gevelaanzichten en overgeproduceerde youtube-filmpjes slagen niet om dat verhaal over te brengen. De ingezette middelen doen geen recht aan het werk van Neutelings Riedijk.

U kunt zich over de publieke discussie blijven opwinden, maar misschien is het vruchtbaarder dat u het ontwerp uitlegt, toelicht, uw inspiratiebronnen toont en zo het gebouw tot leven brengt. Geef een publieke lezing over het gebouw, organiseer samen met de gemeente bustochten naar andere gebouwen van uw hand. Maak de kwaliteiten tastbaar en wie weet bestormen de muziek- en dansliefhebbers het stadhuis zoals ADO hooligans dat in het verleden gedaan hebben toen hun club steun nodig had.

Met vriendelijke groet,

Tim de Boer